“Uống rượu thuốc hôm sau đo vẫn có cồn, bị phạt thì thiếu thực tế”

Không thuyết phục người dân

Dự án Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ vừa được đưa ra trình bày tại phiên họp Quốc hội ngày 10/11. Điều 8 dự luật quy định các hành vi bị nghiêm cấm, trong đó có “điều khiển phương tiện tham gia giao thông mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn”. Đây cũng là căn cứ để lực lượng chức năng dừng phương tiện để kiểm tra, kiểm soát.

Thẩm tra dự thảo luật, Ủy ban Quốc phòng và An ninh của Quốc hội cho biết một số ý kiến trong Ủy ban đề nghị cân nhắc nội dung này vì “quá nghiêm khắc và chưa thực sự phù hợp với văn hóa, phong tục, tập quán của một bộ phận người dân Việt Nam, làm ảnh hưởng đến quá trình phát triển kinh tế – xã hội của nhiều địa phương”.

Các thành viên này đề nghị tham khảo kinh nghiệm quốc tế và quy định nồng độ cồn ở mức độ phù hợp đối với từng loại phương tiện; bảo đảm tính thống nhất với quy định của Bộ luật Hình sự.

Tuy nhiên, một số thành viên khác của Ủy ban lại nhất trí với đề xuất của Chính phủ vì nội dung này đã được quy định tại khoản 6 Điều 5 Luật Phòng, chống tác hại của rượu, bia (nghiêm cấm điều khiển phương tiện giao thông mà trong máu hoặc hơi thở có nồng độ cồn) và thực tiễn thực hiện đã chứng minh tính hiệu quả.

Xoay quanh nội dung đang nhận được nhiều ý kiến trái chiều này, trao đổi với Người Đưa Tin, TS. Nguyễn Xuân Thủy, chuyên gia nghiên cứu về giao thông cho biết, việc uống rượu bia không nên tràn lan vì gây ra ảo giác, tác động đến hệ thần kinh và gây ra những thảm họa về giao thông. “Chúng ta đã nghiêm khắc trong vấn đề này, Nghị định 100 của Chính phủ đã đưa ra nhiều điều phạt trong đó đưa ra hình thức tuyệt đối không uống rượu bia khi lái xe”, ông Thủy nêu.

Tuy nhiên, theo ông Thủy không phải vì cấm như vậy mà người dân không uống rượu bia, rượu bia vẫn được uống tràn lan vì đó là thói quen và nhận thức của người dân muốn sống một cuộc sống bình thường, không gò bó.

Vị chuyên gia giao thông cũng phân tích việc cấm tuyệt đối sử dụng rượu bia là không lái xe có những điểm bất cập: 

Đầu tiên là không mang tính thực tiễn. Bởi theo ông Thủy, Việt Nam là một đất nước nhiều lễ hội, ẩm thực là văn hóa, nề nếp của người dân hàng nghìn năm nay khi ăn uống là phải có rượu. Do đó, tính văn hóa, thói quen và truyền thống cộng lại nên không thể cấm tuyệt đối được.

Hai là việc cấm tuyệt đối cũng bất hợp lý ở chỗ các nước cũng có quy định riêng, như Luật pháp Thái Lan quy định rằng người điều khiển phương tiện bị cho là say rượu khi: Người từ 20 tuổi trở lên mà nồng độ cồn trong máu vượt quá 50 mg/100 ml.

Người dưới 20 tuổi hoặc người sử dụng giấy phép lái xe tạm thời mà nồng độ cồn trong máu vượt quá 20 mg/100 ml. Ngoài ra, việc từ chối đo nồng độ cồn sẽ bị xem như có uống rượu.

Hay ở Singapore quy định giới hạn nồng độ cồn khi lái xe ở nước này là 0,35 mg/lít khí thở, 80 mg/100 ml máu.

Lỗi uống rượu bia khi lái xe có thể bị phạt tới 10.000 USD (khoảng 230 triệu đồng) và bị phạt tù 1 năm cho lần vi phạm đầu tiên.

Những người vi phạm nhiều lần có thể bị phạt tới 20.000 USD (khoảng 460 triệu đồng) và phạt tù tới 2 năm. Người vi phạm cũng sẽ bị cấm lái xe ít nhất 2 năm, hoặc ít nhất 5 năm khi tái phạm. Thời gian bị cấm lái xe có thể lâu hơn nếu người điều khiển phương tiện gây nguy hiểm.

Còn tại Trung Quốc, người điều khiển phương tiện bị xác định là “lái xe sau khi uống rượu bia” khi nồng độ cồn trong máu từ 20 mg/100 ml đến dưới 80 mg/100 ml.

“Có thể thấy, các nước cũng nhận thức được rằng rượu bia rất tác hại nhưng cũng ở mức độ nào đó thế nào là say? Và thế nào là không say? Nếu anh uống vượt qua mức quy định là say, không làm chủ được tay lái gây tai nạn thì phạt là đúng. Nhưng ở dưới mức quy định thì không nên phạt, không nên nghiêm cấm. Vì nếu nghiêm cấm như vậy thì sẽ gây bức xúc cho người dân, thiếu thực tế”, ông Thủy nhìn nhận. 

Đồng thời, ông tính toán, nếu cấm ở mức tuyệt đối thì lượng người uống rượu bia khi lái xe bị xử phạt gấp 5-7 lần khi có mức quy định cụ thể. Điều này là thiếu khoa học và không thuyết phục được người dân.

“Người dân nói là “tôi uống quá mức thì mới phạt chứ, tôi uống một tí như hôm nay tôi uống một tí rượu thuốc hoặc uống chất nước nào đó có một tí cồn hoặc hôm nay tôi uống nhưng ngày mai đo vẫn có nồng độ cồn thì không ảnh hưởng đến tay lái”, ông Thủy nêu dẫn chứng và nêu quan điểm là không nên phạt tuyệt đối. 

Về mặt tình lý, thực tiễn, khoa học ông Thủy thấy rằng nên có quy định cho vấn đề uống rượu bia vượt ngưỡng cho phép thì mới cấm, mới phạt chứ không nên quá cực đoan như hiện nay.

“Tôi đề nghị nên ở mức 50mg/100ml máu như ở Thái Lan sẽ phù hợp”, ông Thủy chia sẻ và cho biết nên tham khảo kinh nghiệm quốc tế cũng như ý kiến của người dân.

Ảnh hưởng đến nhu cầu chính đáng

Thượng tá, bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng – Trung tâm oxy cao áp Việt-Nga, Bộ Quốc phòng cho rằng, việc sử dụng rượu bia ít vẫn có những mặt lợi ích cho sức khỏe, giúp tiêu hóa, lưu thông máu tốt hơn (ở lượng thấp)… Đồng thời, hỗ trợ phát triển kinh tế, các quán ăn, nhà hàng sẽ có khách hàng.

Theo BS.Huy Hoàng, việc cấm tuyệt đối rượu bia hiện nay là nhằm thay đổi thói quen bao đời nay của người Việt là sử dụng rượu bia rồi thì vẫn lái xe. Nên, bây giờ phải cấm tuyệt đối.

Tuy nhiên, theo vị bác sĩ, việc cấm này thực hiện một cách quyết liệt nhằm thay đổi thói quen “đã dùng rượu bia là không lái xe”, nhưng điều này chỉ nên mang tính chất ở giai đoạn quá độ chuyển đổi và sau đó, chắc chắn phải chuyển sang việc uống quá mức cho phép thì mới bị phạt. “Vì đó là nhu cầu tất yếu của con người và phát triển kinh tế”, BS.Hoàng nói và nêu ví dụ từ chính bản thân mình: “Như tôi, bây giờ tôi lái xe là không dám động đến một giọt rượu, bia. Điều này bất tiện, ảnh hưởng đến nhu cầu chính đáng của mọi người, nhà hàng, quán bia rượu kinh doanh cũng sẽ bị ảnh hưởng”.

BS.Hoàng cũng cho rằng, khi xác định ngưỡng cho phép ở mức thấp vượt quá ngưỡng mới xử phạt tài xế lái xe khi uống rượu, bia cần xây dựng tiêu chuẩn tham khảo quy định của các nước khác trên thế giới.

“Các nước phát triển đã xây dựng và có quy định thì tôi nghĩ chúng ta quy định sử dụng rượu, bia theo ngưỡng cho phép ở mức thấp là an toàn khi lái xe”, BS.Hoàng nói.

Theo tiêu chuẩn của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), một đơn vị uống chuẩn chứa 10g cồn tương ứng với: 1 chén rượu mạnh 40 độ (30ml); 1 ly rượu vang 13,5 độ (100ml); 1 vại bia hơi (330ml); hoặc 3/4 chai (lon) bia 5% (330ml).

Ngay cả các chuyên gia, bác sĩ cũng không thể nói chính xác bao lâu sau khi uống rượu bia thì trong máu và hơi thở không còn nồng độ cồn. Lý do là thời gian này phụ thuộc rất nhiều yếu tố như: liều lượng, loại bia rượu, nồng độ bia rượu, thời gian uống kéo dài bao lâu, uống lúc đói hay lúc no… Chỉ có một điều chắc chắn là càng uống nhiều bia rượu thì nồng độ cồn trong cơ thể càng cao.

Ngoài ra, nồng độ cồn còn phụ thuộc vào cơ thể, tình trạng bệnh lý của từng người. Có người uống từ tối hôm trước nhưng sáng hôm sau nồng độ cồn trong máu, trong hơi thở vẫn còn, nhưng có người thì không.

Đối với người có cơ chế chuyển hóa bình thường, sau 1 giờ, gan sẽ dung nạp và chuyển hóa hết 1 đơn vị cồn. Tuy nhiên, để hết hoàn toàn 1 đơn vị cồn, cơ thể còn phải mất thêm 1-2 giờ nữa.

Những người có chức năng gan suy yếu hay có cơ thể chuyển hóa chậm hơn sẽ mất nhiều thời gian hơn.

Không thực tế!

Trước đó, tham gia góp ý kiến tại phiên thảo luận tổ, ĐBQH Phạm Như Hiệp – Giám đốc Bệnh viện Trung ương Huế cũng băn khoăn về việc cấm tuyệt đối trong máu có nồng độ cồn khi tham gia giao thông. Ông Hiệp thừa nhận, khi vừa uống rượu, bia mà tham gia giao thông thì phải phạt. “Tuy nhiên, buổi tối người dân uống rượu sáng hôm sau người ta đi làm, trong máu có nồng độ cồn bị phạt thì cũng băn khoăn. Hoặc người ta đi uống buổi trưa, buổi tối đêm đi xe lại bị phạt vì trong máu vẫn còn nồng độ cồn”, ông Hiệp nói.

ĐBQH Nguyễn Quang Huân (đoàn Bình Dương) băn khoăn không biết khi quy định cấm người điều khiển phương tiện khi tham gia giao thông trong máu có nồng độ cồn thì có tham khảo kinh nghiệm quốc tế không vì quy định như vậy không thực tế.

Ông Huân dẫn ví dụ ở Phần Lan, nếu uống 1 chai bia trong vòng 1 tiếng thì đảm bảo chất kích thích không còn đủ tác động và có thể điều khiển được xe. Trường hợp uống 2 chai bia thì sau 3 tiếng có thể điều khiển được xe.

“Còn ở ta thì cấm tuyệt đối. Thí dụ, tối qua chúng ta liên hoan thì sáng nay nồng độ vẫn còn và vi phạm. Cái đấy là không thực tế. Tối qua uống một chút, sáng nay họp vẫn tỉnh táo, vẫn phát biểu có làm sao đâu”, ông Huân nêu.

ĐBQH Phạm Đức Ấn (đoàn Hà Nội) cho rằng nên nghiên cứu một tỉ lệ cho phép trong khí thở và trong máu của lái xe. “Không nhất thiết cứ có nồng độ cồn bị xử phạt. Luật các nước trên thế giới về cơ bản đều có tỉ lệ nhất định, ta cũng nên nghiên cứu”, ông đề xuất.