Thiếu sách giáo khoa –Nỗi lo có cơ sở

Còn hơn 2 tháng nữa năm học mới đã bắt đầu, nhưng câu chuyện cung ứng sách giáo khoa của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam, đặc biệt đối với lớp 4, 8, 11 (những khối sẽ bắt đầu học Chương trình giáo dục phổ thông 2018) được dư luận quan tâm hơn bao giờ hết.

Có lẽ, nỗi lo thiếu, thậm chí là không có sách giáo khoa cho năm học mới không phải là vô cớ.

Tại kỳ họp thứ 5, Quốc hội khóa XV vừa qua, Đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Kim Thúy (đoàn Đà Nẵng) cho biết, trong tay bà có thông báo mời thầu in sách giáo khoa của NXB Giáo dục Việt Nam và ngày mở thầu là 21/5/2023.

Tuy nhiên, báo chí lại đưa tin, trong buổi làm việc với Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà ngày 10/5/2023, dựa trên báo cáo của NXB Giáo dục Việt Nam, lãnh đạo Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) đã báo cáo tỷ lệ in sách giáo khoa (của NXB Giáo dục Việt Nam) theo Chương trình giáo dục phổ thông cho các khối lớp 4, 8, 11 đạt 79% và cũng chính NXB này cũng khẳng định ngày15/6/2023 sách SGK các lớp 4, 8, 11 sẽ có trên thị trường.

Bà Thúy đặt câu hỏi: “Liệu có phải NXB Giáo dục Việt Nam đang báo cáo chưa trung thực về tình hình in sách giáo khoa? Điều gì sẽ xảy ra nếu NXB Giáo dục Việt Nam không in kịp sách giáo khoa cho năm học mới?”

Ngay sau đó, Bộ GD&ĐT đã có văn bản trả lời chất vấn của bà Thúy cho rằng “tài liệu báo cáo của Bộ GD&ĐT không có nội dung như ý kiến bà Thúy nêu” và con số 79% sách giáo khoa lớp 4, 8, 11 trong tài liệu là kế hoạch in dự kiến để chuẩn bị các điều kiện sẵn sàng (vật tư), lựa chọn nhà thầu, không không phải là con số sách giáo khoa đã in.

Thậm chí, trong cuộc họp báo Chính phủ thường kì vào chiều ngày 03/6/2023, Thứ trưởng Bộ GD&ĐT Hoàng Minh Sơn giải thích về tình trạng thiếu SGK, nhất là SGK lớp 4, 8, 11 theo Chương trình GDPT 2018: “Nguyên nhân một phần do các địa phương năm nay chọn sách chậm, một phần chờ phê duyệt giá ở một vài địa phương”.

Tuy nhiên, hiện tại các địa phương đã phê duyệt đầy đủ các loại sách, theo lời ông Sơn,  Bộ đã mở thầu in gần 80% số sách lớp 4, 8, 11 và sẽ in đủ số lượng này trong tháng 6.

“Đến ngày hôm qua đã tổ chức mở thầu việc in gần 80% số sách, còn khoảng 20% trên cơ sở các địa phương đã báo về đầy đủ để NXB Giáo dục lên kế hoạch tổ chức in. Trong tháng 6 sẽ in đủ 80% và tiếp tục sẽ in hoàn thành để kịp cho năm học mới, đủ sách cho các khối lớp 4, 8, 11. Như vậy sẽ hoàn thành đủ sách cho phổ thông”, ông Sơn cho hay.

Lời hứa có sách: chỉ trên giấy tờ?

Các con số 79% hay 80% kia không rõ là số sách đã được in hay vật tư chuẩn bị cho in sách nhưng việc thiếu sách cho năm học là rất nguy cơ hiện hữu, ít nhất đến thời hạn có mặt trên thị trường vào ngày 15/6 như Bộ GD&ĐT đã báo cáo là hoàn toàn không xảy ra.

Theo ghi nhận của Người Đưa Tin vào chiều ngày 16/6 với đại diện phân phối phía Bắc của Công ty CP Phát hành sách Thành phố Hồ Chí Minh – Fahasa thông tin: “Đối với các sách giáo khoa lớp 4, 8,11, đến nay bộ sách Cánh Diều đã cơ bản đủ 100% các đầu sách để bán ra thị trường. Tuy nhiên, sách của bộ Kết nối trí thức với cuộc sống và Chân trời sáng tạo vẫn chưa có hàng và cũng không biết khi nào có hàng. Chúng tôi cũng không nhận được thông tin xác nhận khi nào có sách giáo khoa. Ngoài khối lớp 4, 8, 11 thì một số môn của các khối lớp khác cũng đang thiếu và cũng không biết khi nào có”.

Thậm chí, Người Đưa Tin cũng đã liên trực tiếp đến số hotline hỗ trợ phụ huynh mua sách giá khoa của Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam công bố trên các phương tiện thông tin đại chúng, vị tư vấn viên khẳng định sách lớp 4, 8, 11 dự kiến cuối tháng 6 phát hành và đảm bảo đủ sách trong năm học mới.

Khi được phóng viên hỏi: “Vậy đến tháng 9 sẽ có SGK hay không?”, tư vấn viên cho biết: “Bên em không khẳng định chắc chắn vì còn căn cứ vào tình hình thực tế, dự kiến phát hành cuối tháng 6 và đảm bảo năm học mới các em sẽ có sách”.

Tại TP Hồ Chí Minh, cửa hàng Cty phát hành sách –TBTH 223 Nguyễn Tri Phương cũng khẳng định, tính đến thời điểm hiện tại, không có SGK lớp 4, 8, 11 bộ Chân trời sáng tạo và Kết nối tri thức của NXB GD VN.

Tương tự, tại cửa hàng 231 Nguyễn Văn Cừ, phường 4, quận 5 của Cty cổ phần đầu tư và phát triển GD Phương Nam, khi phụ huynh đến mua SGK cho con em mình,  cũng không hề có SGK 3 khối trên  của NXB GD VN.

Chầu chực để có sách giáo khoa

Nếu như mấy năm trước, cũng có tình trạng thiếu sách SGK chỉ là thiếu sách cục bộ nhưng năm nay việc thiếu 2 bộ sách của NXB Giáo dục Việt Nam là có cơ sở.

Trao đổi với Người Đưa Tin, đại diện một trường THPT tại phường Quang Vinh, TP Thái Nguyên chia sẻ: “Chúng tôi mới có bộ sách mẫu của khối lớp 11 và tiến hành đăng ký với nhà phân phối nhưng chưa rõ khi nào sẽ có sách.

Rút kinh nghiệm để tránh tình trạng thiếu sách từ các năm trước nhà trường đã đăng ký thừa số lượng để có thể dùng trong thư viện và cho năm học sau, lo lắng nhất là việc sẽ thiếu sách các môn học chính”.

Cô giáo cho biết đến nay hoàn toàn chưa nhận được số lượng sách Kết nối tri thức nào dù đã đăng ký trước đó.

Cũng chung tình trạng, đại diện một Trường THPT trên địa bàn quận Ba Đình, Hà Nội bày tỏ: “Chúng tôi đã phản ánh nhiều lần về nỗi lo thiếu sách, năm học trước dù tuyển sinh và đăng ký từ tháng 7 nhưng phải chầu chực xếp hàng đến tận tháng 10 các em mới có đủ sách giáo khoa để học.

Dù đã đề nghị nhưng sách lớp 11 đến nay chúng tôi vẫn chưa nhận được và rất lo lắng tình trạng thiếu sách lại tiếp diễn”.

Tại Bắc Kạn, chúng tôi được một hiệu trưởng ở trường TH và THCS Bán trú dân tộc học bộ Kết nối cho biết, đến ngày hôm nay (17/06/2023)  chưa có sách giáo khoa lớp 4, 8, 11. Khi trả lời  Hiệu trưởng , đại diện phát hành sách –TBTH  ở Ba Bể cũng rất lo lắng, bởi cho tới thời điểm hiện nay, dù nhà trường đã đăng ký sách giáo khoa rất sớm, nhưng thời điểm 15/6 đã qua, sách lớp 4, 8 vẫn bặt vô âm tín.

Tại Hải Phòng, lãnh đạo của một phòng GD&ĐT cho biết, Phòng  Giáo dục chưa   hề có sách giáo khoa bộ Kết nối tri thức với cuộc sống lớp 4, 8. 

Nếu không có sách giấy, phải thực hiện phương án sách PDF thì may ra học sinh vùng phát triển mới có cơ hội được học. Học sinh miền núi, vùng sâu, vùng xa sẽ không có cơ hội được học bản sách PDF trên mạng. Ai sẽ trả tiền photo copy cho học sinh (Phương án học SGK bản PDF đăng tải trên mạng tại Thông báo số 612/TB-BGDDT ngày 12/4/2023 của Bộ GD&ĐT).

Trong trường hợp phải in màu SGK để học thì NXB Giáo dục Việt Nam có trả tiền cho phụ huynh học sinh không?

Trước đó, NXB Giáo dục Việt Nam thông báo các phương tiện thông tin đại chúng sẽ phát hành sách giáo khoa ngày 15/6/2023. Tuy nhiên, cho đến ngày 17/6/2023, khi phóng viên tìm hiểu nhiều cơ sở giáo dục và địa phương trên cả nước, tất cả đều trả lời là  không có sách 4,8,11 trên thị trường.

Căn cứ các Quyết định số 319, 309, 320, 310, 323, 324, 325 các ngày 30/05,  ngày 06/06 và 07/6/2023 của NXB Giáo dục Việt Nam về việc phê duyệt kết quả lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ in sách giáo dục – các gói mua sắm (từ gói số 07 đến gói số 13) – In sách giáo giáo khoa các lớp 4, 8, 11 của cả 2 bộ Kết nối tri thức và Chân trời sáng tạo phục vụ năm học 2023-2034, nhập các kho Hà Nội, Đà Nẵng, TP. Hồ Chí Minh, Cần Thơ.

Các quyết định về việc phê duyệt kết quả lựa chọn các nhà cung cấp dịch vụ in sách giáo khoa trong cả nước, tùy theo giá trị hợp đồng, ấn định thời gian thực hiện hầu hết là 120 ngày.

Với thời gian in như vậy, một lần nữa khẳng định việc thiếu SGK 2 bộ sách Kết nối tri thức và Chân trời sáng tạo lớp 4, 8,11 là có cơ sở. Bởi học sinh trên cả nước đã phải đến trường cuối tháng 8.

 Khi SGK lững thững theo sau thầy trò, sẽ gây khó khăn không nhỏ cho việc giảng dạy và học tập.

Phải chăng , trong khi phụ huynh, thầy trò trong cả nước chờ đợi chầu chực SGK đến mòn mỏi, thì  lời cam kết có đủ SGK  của NXB GD VN, cho đến thời điểm này chỉ là cho vui, chứ không thể thực hiện trên thực tế?.

Hồng Bích