Năm 2024, Chính phủ tính vay 676.000 tỷ đồng

Chiều 23/10, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ trình bày báo cáo đánh giá giữa nhiệm kỳ thực hiện Kế hoạch tài chính quốc gia và vay, trả nợ công 5 năm giai đoạn 2021 – 2025.

Trong 3 năm 2021-2023, Chính phủ vay khoảng 1,32 triệu tỷ đồng (đạt gần 43% kế hoạch). Trong đó, vay của ngân sách Trung ương gần 1,28 triệu tỷ đồng (đạt 44,1% kế hoạch). Nguồn vay chủ yếu từ trong nước, qua phát hành trái phiếu kỳ hạn dài (bình quân 12,6-13,92 năm) với lãi suất ưu đãi.

Bộ trưởng Hồ Đức Phớc cho biết, việc huy động, trả nợ công và các chỉ tiêu an toàn nợ công, hạn mức vay, bảo lãnh của Chính phủ, vay nợ chính quyền địa phương đảm bảo mục tiêu đề ra.

Cụ thể, nợ công đến cuối 2023 khoảng 4 triệu tỷ đồng, tương đương 39-40% GDP. Mức này thấp hơn 2,7-3,7% GDP năm 2021. Nợ Chính phủ khoảng 3,7 triệu tỷ đồng, tương đương 36-37%GDP, thấp hơn 1,7-2,7% GDP năm 2021. Đến cuối 2023, nợ trong nước chiếm 73% dư nợ Chính phủ, tăng từ mức 67% 2021.

Nợ nước ngoài quốc gia khoảng 3,8 triệu tỷ đồng, khoảng 37-38% GDP. Trong đó, nợ tự vay tự trả của doanh nghiệp và tổ chức tín dụng tăng lên 70,7% năm 2023. Còn nợ Chính phủ và Chính phủ bảo lãnh vay nước ngoài từ mức 38,6% năm 2021 xuống 29,3% năm 2023. Nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ so với tổng thu ngân sách khoảng 20-21%, giảm 0,5-1,5% so với 2021.

Thẩm tra nội dung này, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính Ngân sách Lê Quang Mạnh nhận định, bối cảnh kinh tế nhiều khó khăn, tốc độ tăng thu ngân sách Nhà nước chậm lại, trong khi nhu cầu chi tiêu đầu tư để thúc đẩy phục hồi và phát triển kinh tế tăng khá lớn.

Năm nay, Chính phủ dự kiến nhu cầu huy động ước đạt 604.379 tỷ đồng (bằng 93,8% kế hoạch). Trong số này, khoảng 589.000 tỷ đồng vay để trả nợ gốc ngân sách Trung ương (chiếm 32,35% cơ cấu tổng mức vay).

Theo cơ quan thẩm tra, tỉ lệ này có xu hướng tăng trong năm 2024 (khoảng 42,4%) cho thấy xu hướng phải tăng vay để trả nợ gốc. Hơn nữa, các khoản vay mới đàm phán và ký kết từ năm 2022 có lãi suất cao hơn, là thách thức lớn, đòi hỏi phải nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn vốn vay.

Năm 2024, Chính phủ dự kiến tổng nhu cầu vay 676.057 tỷ đồng, trong đó gần 55,2% vay bù đắp bội chi ngân sách Trung ương (372.900 tỷ đồng). Khoản vay để trả nợ gốc của ngân sách Trung ương là 287.034 tỷ đồng và vay về cho vay lại 16.123 tỷ đồng.

Kế hoạch Chính phủ đưa ra cao hơn mức vay được Quốc hội phê chuẩn và số vay thực tế năm 2023, lần lượt là 55.000 tỷ đồng và 71.670 tỷ.

Với mức vay, trả nợ này, Ủy ban Tài chính Ngân sách dự báo nợ công 2024 khoảng 39-40% GDP trong trường hợp tăng trưởng GDP tích cực. Bên cạnh đó, nợ Chính phủ 37-38% GDP, nợ nước ngoài của quốc gia 38-39% GDP; nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ so với thu ngân sách 24-25%. Các chỉ tiêu này trong mức trần Quốc hội cho phép.

Cơ quan thẩm tra lưu ý, số tuyệt đối và tỉ lệ vay để trả nợ gốc có xu hướng tăng. Nghĩa vụ trả nợ trực tiếp của Chính phủ so với thu ngân sách Nhà nước năm 2024 khoảng 24-25%, tiệm cận mức trần theo Nghị quyết của Quốc hội.

Vì vậy, Ủy ban Tài chính Ngân sách đề nghị Chính phủ đánh giá kỹ, phân tích nguyên nhân để có giải pháp điều hành cân đối ngân sách, bảo đảm an toàn nợ công.

“Chính phủ cần dành nguồn tăng thu để tăng chi trả nợ gốc, tăng cường quản lý để nâng cao hiệu quả sử dụng vốn vay; quản lý chặt chẽ huy động, sử dụng các khoản vốn vay bù đắp bội chi và trả nợ gốc ngân sách. Phát hành trái phiếu Chính phủ gắn với khả năng giải ngân chi, trả nợ gốc của ngân sách Nhà nước”, cơ quan thẩm tra lưu ý.