Lúa gạo đang "nóng": Cần có sự chia sẻ với cộng đồng doanh nghiệp

Để khẳng định vai trò quan trọng, giữ vững vị thế và uy tín của ngành hàng gạo Việt Nam trong chuỗi cung ứng lương thực toàn cầu và góp phần đảm bảo an ninh lương thực của thế giới theo các cam kết của Việt Nam, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (NN&PTNT) vừa trình Thủ tướng Chính phủ xem xét ban hành chỉ thị về tăng cường công tác xuất khẩu gạo trong tình hình mới.

Chia sẻ bên lề Họp báo thường kỳ tháng 7/2023, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Phùng Đức Tiến đã thông tin về chủ trương của Bộ NN&PTNT trong việc nắm bắt cơ hội của thị trường. Theo đó, kế hoạch gieo cấy năm 2023 là 7,1 triệu ha, sản lượng dự kiến đạt trên 43 triệu tấn tăng 1,8-2% so với năm 2022. 

Cơ hội và sự chia sẻ

Theo Thứ trưởng, Ấn Độ cấm xuất khẩu gạo là cơ hội cho gạo Việt Nam, trong khi gạo Việt có chất lượng cao, giá trị cao, đặc biệt là khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT cũng đặc biệt nhấn mạnh: Cần lưu ý, lúc khó khăn, hoạn nạn có cộng đồng doanh nghiệp giúp sức nên khi có cơ hội, phải có sự chia sẻ nhất định mới đảm bảo sự phát triển bền vững. “Giá gạo Việt Nam cao hơn Thái Lan, Ấn Độ đang là thuận lợi lớn cho Việt Nam thực hiện mục tiêu xuất khẩu gạo thu về 4,1 tỷ USD. Đây vừa là tình thế thời cơ, nhưng cũng cần có sự chia sẻ”. 

Trong bao năm qua, Việt Nam đảm bảo an ninh lương thực trong nước, khu vực và thế giới. “Như vậy, chúng ta vừa đảm bảo sự tăng trưởng, vừa đảm bảo chia sẻ với cộng đồng và chia sẻ với khu vực và thế giới”, Thứ trưởng Tiến nói.

Về cơ sở chớp cơ hội thị trường, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cho biết, giống lúa Việt Nam đạt 85%, gạo đạt 89% chất lượng cao. Bên cạnh đó, Việt Nam đang xây dựng đề án 1 triệu ha lúa chất lượng cao, phát thải thấp. Vụ lúa gạo Việt Nam chỉ có 3 tháng.

Tới đây, Bộ sẽ có những kế hoạch giám sát, quy hoạch và sử dụng chế phẩm sinh học bảo đảm thắng lợi mùa vụ cũng như mở rộng một phần diện tích. Đây là cơ sở thực tiễn và khoa học để khẳng định có một vùng canh tác thắng lợi đảm bảo cung cấp lương thực trong nước, dự trữ, làm giống và chế biến xuất khẩu.

Bên cạnh nỗ lực của Bộ NN&PTNT cũng cần sự phối hợp của các bên liên quan. Xuất khẩu gạo, ngoài khâu sản xuất của Bộ NN&PTNT và Sở NN&PTNT các địa phương còn có Bộ Công Thương và các ban/ngành liên quan. Trong đó có sự phân định giải pháp và trách nhiệm của các bên. Do đó, cần sự vào cuộc, phối hợp chặt chẽ của các bên liên quan để đảm bảo không bỏ lỡ cơ hội vàng xuất khẩu gạo năm 2023. 

Hiện thực khó khăn của hai ngành hàng chủ lực 

7 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu thủy sản đạt 4,95 tỷ USD, giảm 25,4%; xuất khẩu lâm nghiệp đạt 7,79 tỷ USD, giảm 25,5%. Trước bối cảnh hai ngành xuất khẩu chủ lực là thủy sản và lâm nghiệp ghi nhận tốc độ giảm liên tiếp, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến cũng chia sẻ một số định hướng trong thời gian tới.

Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhận định, trước sức ép đã được dự báo, Thủ tướng Chính phủ đã có những nhận định rất trúng và đúng thông qua tổ chức làm việc với 2 hiệp hội là Hiệp hội Gỗ và Lâm sản (VIFOREST) và Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu Thuỷ sản (VASEP) để có những giải pháp nhằm giải quyết những khó khăn, vướng mắc, đặc biệt về vốn và dư lợi tín dụng. Nhờ đó, gói hỗ trợ 15.000 tỷ đồng đã được triển khai.  

Về tín hiệu thị trường đối với ngành thủy sản, theo báo cáo của VASEP, đã có tín hiệu tích cực. Về lâm sản, Chủ tịch VIFOREST đã khẳng định với Thủ tướng năm nay hết sức cố gắng để đạt được mục tiêu 17 tỷ USD xuất khẩu.

Từ đó, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến bày tỏ: “Như vậy, đến giờ này, ngành nông nghiệp chưa phải bàn đến vấn đề điều chỉnh mục tiêu. Nhưng đến thời điểm này, phải khẳng định những khó khăn là hiện thực”.

Bên cạnh đà sụt giảm đến từ nhiều nhóm ngành, xuất khẩu nông sản vẫn ghi nhận nhiều tín hiệu tăng trưởng vượt bậc. Trong đó phải kể đến nhóm hàng rau quả đạt 3,23 tỷ USD, tăng 68,1% so với cùng kỳ. Ngoài ra, xuất khẩu đạt gạo 2,58 tỷ USD, tăng 29,6%; hạt điều 1,95 tỷ USD, tăng 9,8%; cà phê 2,76 tỷ USD, tăng 6%.

Định hướng thời gian tới, Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhận định, căn cứ theo báo cáo của VASEP, ngành thủy sản đã có những tín hiệu tích cực ở cả cá tra và tôm. Gỗ và lâm sản cũng tương tự. 

“Tuy nhiên, hiện nay hàng tồn kho đã giảm nên chúng ta cần phải tăng cường dự trữ để khi thời cơ đến có thể chủ động. Bài học từ Covid-19, Việt Nam phải dự trữ hàng hóa trong khoảng thời gian tương đối dài. Tuy nhiên, khi tháo gỡ được rào cản dịch bệnh, toàn ngành nông nghiệp đã về đích rất ngoạn mục”, Thứ trưởng nói.