ĐBQH nêu sự cần thiết xây dựng Luật Bản dạng giới

Bảo vệ cộng đồng yếu thế

Sáng 10/4, phiên họp thứ 22, Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2024, điều chỉnh Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh năm 2023.

ĐBQH Nguyễn Anh Trí (đoàn Hà Nội) trình bày tóm tắt Tờ trình về xây dựng Luật Bản dạng giới và đề nghị bổ sung vào Chương trình xây dựng Luật, pháp lệnh năm 2024. 

Trình bày Tờ trình, đại biểu Nguyễn Anh Trí cho biết, về căn cứ chính trị của việc xây dựng luật này là văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII, Hiến pháp năm 2013, các quy định của Bộ luật Dân sự.

Đại biểu nhấn mạnh, việc xây dựng luật là cần thiết để khẳng định quyền tự xác lập bản dạng giới, chuyển đổi giới tính là một quyền nhân thân cơ bản của công dân;

Khẳng định sự tôn trọng quyền tự xác lập bản dạng giới của một công dân; đảm bảo cho họ được sống bình đẳng trong xã hội như mọi công dân với các dạng giới truyền thống thông thường khác;

Hoàn thiện hơn nữa pháp luật về quyền con người của Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam đã được Hiến định, phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng và tình hình mới.

Theo đại biểu Nguyễn Anh Trí, việc xây dựng luật hướng đến thay đổi nhận thức của cộng đồng, xã hội về chuyển đổi giới tính không phải là bệnh lý hay rối loạn tâm thần, lệch lạc về hành vi, nhận thức và lối sống…;

Phải được tôn trọng bằng pháp luật như một phạm trù về nhân quyền trong xã hội văn minh; khuyến khích người chuyển giới có thái độ và hành vi tích cực, hòa đồng với xã hội.

Đồng thời, dự án luật sẽ thể hiện giá trị nhân bản, nhân văn và nhân đạo cao cả của Nhà nước Cộng hòa XHCN Việt Nam; bảo vệ cộng đồng yếu thế và không để ai bị bỏ lại phía sau. 

Về phạm vi điều chỉnh của Luật, đại biểu Nguyễn Anh Trí cho biết, mặc dù có rất nhiều dạng giới khác nhau. Tuy nhiên, để phù hợp với văn hóa, xã hội, phong tục, tập quán của Việt Nam và hệ thống pháp luật hiện hành, phạm vi điều chỉnh của Luật chỉ tập trung vào 2 dạng giới nam và nữ.

Theo đó, Luật quy định về quyền và nghĩa vụ của người chuyển đổi giới tính từ nữ sang nam hoặc từ nam sang nữ; cơ quan có thẩm quyền, thực hiện xác nhận giới tính của người chuyển đổi giới tính; điều kiện, hồ sơ, thủ tục đối với người có nguyện vọng chuyển đổi giới tính; điều kiện, hồ sơ, thủ tục đối với tổ chức, cá nhân thực hiện can thiệp y học. 

Dự án luật dự kiến được xây dựng nhằm cụ thể hóa các chính sách như: Khẳng định công dân có quyền chuyển đổi giới tính, quyền được công nhận giới tính mới khác giới tính khi sinh theo yêu cầu của công dân, quyền được lựa chọn hình thức can thiệp y học để chuyển đổi giới tính của công dân. 

Sáng kiến lập pháp của ĐBQH

Góp ý kiến tại phiên họp, Tổng Thư ký Quốc hội, Chủ nhiệm Văn phòng Quốc hội Bùi Văn Cường đánh giá cao sự tâm huyết, trách nhiệm với cộng đồng của đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí.

Đồng thời, bày tỏ sự ủng hộ đối với các vị đại biểu Quốc hội trình sáng kiến lập pháp, chia sẻ với các cơ quan Nhà nước trong công tác lập pháp. Phạm vi điều chỉnh của dự án Luật đã thể hiện tương đối rõ.

Đại biểu cũng đã làm rõ được tính cấp thiết, sự cần thiết ban hành luật nhằm đảm bảo quyền chuyển đổi giới tính của cá nhân…

Theo ông Bùi Văn Cường, vấn đề chuyển đổi giới tính thời ở điểm này cũng đã tương đối cởi mở . Nếu chúng ta không xây dựng hành lang pháp lý cho vấn đề này thì sẽ gặp cả vấn đề về thể chế lẫn thực tiễn, vấn đề hội nhập quốc tế.

Phát biểu về dự án Luật Bản dạng giới, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long cho biết, các biểu hiện về giới không thể hiện ra bên ngoài, rất khó lượng hóa để điều chỉnh pháp luật. Nếu chuyển đổi giới tính cần có can thiệp y học nhưng vấn đề không đơn thuần chỉ thay đổi hộ tịch mà cần thay đổi một loạt các nhóm vấn đề khác nhau thuộc hệ thống pháp luật, như cần sửa đổi Luật Nghĩa vụ quân sự, Luật Việc làm, chế độ chính sách tiền lương, nguồn lực đầu tư cho xã hội để chuyển đổi các công trình công cộng…

Theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp, Chính phủ giao Bộ Y tế phối hợp với đại biểu Nguyễn Anh Trí xác định phạm vi điều chỉnh vì hiện Chính phủ chuẩn bị trình dự án Luật Chuyển đổi giới tính.

Đối với dự án Luật Bản dạng giới, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cho biết, đại biểu Quốc hội Nguyễn Anh Trí và Ủy ban Pháp luật đã cơ bản nhất trí về nội dung, đi đến thống nhất sẽ trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 8, thông qua tại Kỳ họp thứ 9. Tuy nhiên, song song với việc xây dựng Luật Bản dạng giới, cần xem xét nếu nội dung trùng lắp với dự án Luật Chuyển đổi giới tính thì nên tích hợp.