Bộ trưởng Y tế giải trình làm rõ tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế

Có tâm lý e ngại sợ sai

Sáng 1/11, tại phiên thảo luận về kinh tế – xã hội, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan giải trình, làm rõ ý kiến đại biểu Quốc hội nêu tại phiên thảo luận.

Phát biểu giải trình, làm rõ ý kiến đại biểu Quốc hội nêu tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, sau đại dịch Covid-19, lĩnh vực y tế của nước ta, cũng như tại nhiều quốc gia khác trên thế giới đối mặt nhiều khó khăn, bộc lộ nhiều hạn chế…

Theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, có thể nói đây là giai đoạn cực kỳ khó khăn của ngành y tế với khối lượng công việc tồn đọng.

Bà Lan thừa nhận sau gần 3 năm tập trung chống dịch, vấn đề thiếu thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế trầm trọng ở nhiều cơ sở y tế; cán bộ, nhân viên y tế từ Trung ương xuống địa phương, nhiều người vi phạm pháp luật, làn sóng xin nghỉ việc chuyển ra khỏi khu vực y tế công; cơ chế chính sách còn nhiều vướng mắc, gây khó khăn cho quá trình triển khai thực hiện…

Trong bối cảnh đó, ngành y tế đã nhận được sự lãnh đạo, chỉ đạo sát sao của Trung ương Đảng, Quốc hội, Chính phủ; sự phối hợp chặt chẽ của các bộ, ban, ngành, địa phương.

Về khắc phục tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế, Bộ Y tế cho biết đã có báo cáo nhanh về tình hình. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO), thiếu thuốc, thiết bị vật y tế là một thách thức dai dẳng.

Đây không phải là hiện tượng mới, xảy ra ở nhiều nước, đặc biệt nghiêm trọng hơn trong và sau đại dịch Covid-19, ảnh hưởng đến việc chăm sóc sức khỏe của người dân ngay ở các quốc gia phát triển có hệ thống tiên y tế tiên tiến, hiện đại như các quốc gia châu Âu: Anh, Pháp, Hoa Kỳ…

Đặc biệt, thiếu các thuốc cho hệ thần kinh, hệ tim mạch, thuốc chống nhiễm trùng, thuốc chống ung thư, thuốc tiêu hóa, thuốc kháng độc bạch hầu, vắc-xin khẩn cấp cho bệnh sốt vàng, các thuốc, sinh phẩm chế biến từ huyết tương trong máu người…

Ngày 24/10/2023, Ủy ban châu Âu (EC) đã đã họp bàn và ra thông báo về vấn đề tăng cường các hành động nhằm giải quyết tình trạng thiếu thuốc trầm trọng và tăng cường an ninh nguồn cung.

Theo bà Lan, vấn đề này xảy ra do nhiều nguyên nhân, trong đó, có những nguyên nhân chủ yếu do nguồn cung nguyên liệu, hoạt chất trên thế giới khan hiếm, giá cả biến động trên quy mô toàn cầu…

Tại Việt Nam, việc tổ chức đấu thầu thuốc hiện nay việc thực hiện ở cả 3 cấp. Tại Trung ương, đấu thầu tập Trung Quốc gia chiếm khoảng từ 16,5-18 % số lượng thuốc toàn quốc. Cấp địa phương và các cơ sở y tế tự thực hiện việc mua sắm. Tình trạng thiếu thuốc, trang thiết bị, vật tư y tế tại các cơ sở y tế công lập xuất hiện nhiều hơn sau đại dịch Covid-19.

Bên cạnh các nguyên nhân khách quan như đã nêu trên còn các nguyên nhân chủ quan, như do hệ thống văn bản pháp luật liên quan còn bất cập.

“Việc tổ chức thực hiện mua sắm đấu thầu còn vướng mắc, công tác phối hợp giữa các đơn vị trong quá trình thực hiện mua sắm chưa kịp thời hiệu quả, đặc biệt là có tâm lý e ngại sợ sai một số cá nhân, đơn vị và địa phương”, bà Lan nói.

Trong thời gian qua, Bộ Y tế, các Bộ, ngành đã trình Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ nhiều giải pháp đồng bộ để tháo gỡ các khó khăn, tồn tại, vướng mắc liên quan tới cơ chế mua sắm đấu thầu, thuốc, vật tư y tế.

Luật Đấu thầu năm 2023 sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2024 sẽ giải quyết, tháo gỡ được nhiều vấn đề vướng mắc trong việc đảm bảo nguồn cung và việc thực hiện mua sắm thuốc, trang thiết bị y tế. Bà Lan cho biết đến nay, các cơ sở y tế đã triển khai theo các quy định này.

Cùng một chính sách có nơi làm tốt có nơi còn vướng

Về đảm bảo nguồn cung thuốc và trang thiết bị y tế trên thị trường, Bộ trưởng Y tế cho hay Bộ tập trung đẩy nhanh tiến độ cấp, gia hạn thuốc, đăng ký lưu hành thuốc và thiết bị y tế.

Bộ cũng đã chỉ đạo các doanh nghiệp tìm nguồn thu, đặc biệt đối với thuốc hiếm. Đẩy mạnh việc cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính. Thực hiện việc phân cấp toàn diện việc phê duyệt thẩm quyền quyết định mua sắm, kế hoạch lựa chọn nhà thầu cho các đơn vị, cơ sở y tế trực thuộc Bộ.

Đẩy nhanh tiến độ thực hiện mua sắm thuốc đấu thầu tập Trung Quốc gia, tăng cường công bố thông tin phục vụ đấu thầu, phối hợp cùng các địa phương, các cơ sở tế rà soát các vướng mắc liên quan tới việc đảm bảo thuốc, trang thiết bị y tế để giải quyết theo thẩm quyền.

Đến nay, việc triển khai đồng bộ các giải pháp đã đạt được kết quả tích cực bước đầu. Mặc dù vẫn còn tình trạng thiếu thuốc cục bộ tại một số cơ sở y tế địa phương.

Theo báo cáo của 1.078 cơ sở y tế trên toàn quốc với Bộ Y tế trong tháng 10/2023, có 61,41 % đơn vị báo cáo đã đủ cung ứng thuốc cho hoạt động khám, chữa bệnh; 38,59 % đơn vị báo cáo có tình trạng thiếu cục bộ.

“Có những đơn vị trước đây khó khăn nhưng hiện nay đã đấu thầu đảm bảo cơ bản cho công tác khám chữa bệnh, như bệnh viện Bạch Mai, từ đầu năm đến nay, đã thực hiện được 35 gói thầu vật tư, hóa chất, máy móc”, bà Lan thông tin.

Đối với các bệnh hiếm gặp, bà Lan cho biết Bộ cũng đã trình cơ chế để tháo gỡ trong vấn đề đảm bảo nguồn cung cho các vấn đề thuốc hiếm. Đặc biệt, liên quan đến vấn đề cơ chế tài chính ngân sách để đảm bảo thực hiện cho thuốc hiếm.

Đối với tình trạng thiếu máu tại Cần Thơ và các tỉnh miền Đông Nam Bộ, đã được báo chí và ĐBQH phản ánh gần đây. Để giải quyết vấn đề này, bà Lan cho biết Bộ đã có 5 văn bản chỉ đạo và đã giao nhiệm vụ cho Viện Huyết học và Truyền máu Trung ương, Trung tâm Máu quốc gia, Bệnh viện Trung ương Huế, Bệnh viện Truyền máu huyết học Tp.HCM, Bệnh viện Chợ Rẫy và các trung tâm truyền máu khác đảm bảo hỗ trợ cho Cần Thơ và các tỉnh phía Nam.

Tuy nhiên, đến ngày 30/10/2023, Cần Thơ tiếp tục báo cáo tình trạng thiếu máu, với nguyên nhân chủ yếu là do khó khăn vướng mắc liên quan đến đấu thầu tại địa phương.

“Bộ Y tế cam kết sẽ cùng với các đơn vị sẽ tiếp tục hỗ trợ máu cho khu vực này. Tuy nhiên, để khắc phục tình trạng này, Bộ đề nghị các tỉnh chỉ đạo quyết liệt các sở, ngành, Sở Y tế thực hiện việc mua sắm đấu thầu cho người dân đảm bảo đúng quy định. Rõ ràng, có cùng một chính sách có nơi làm tốt có nơi còn vướng mắc”, bà Lan nói và bày tỏ rất mong các địa phương quan tâm chỉ đạo để thực hiện việc mua sắm chủ động, từ việc xây dựng kế hoạch, nhân lực, thực hiện các vấn đề phối hợp đảm bảo nhịp nhàng.

Đối với tiêm chủng mở rộng, thực hiện Nghị quyết 99 của Quốc hội và Nghị quyết 98 của Chính phủ, từ 5/8/2023, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định bổ sung dự toán ngân sách năm 2023 cho Bộ Y tế để mua vắc-xin trong chương trình tiêm chủng mở rộng.

Bộ Y tế đã tổ chức mua sắm theo đúng quy định của pháp luật. Đến nay, 10 loại vắc-xin sản xuất trong nước đã được đặt hàng theo quy định.

Hiện nay, Bộ Y tế và Bộ Tài chính đang tích cực phối hợp để thẩm duyệt, phê duyệt giá và dự kiến hoàn thành trong tháng 11/2023. Đối với vắc-xin 5 trong 1 phải nhập khẩu, Bộ đã thực hiện xong quy trình đấu thầu và đang chờ kết quả để triển khai thực hiện trong tháng 11.

Trong thời gian chờ mua sắm vắc-xin xin theo quy định của Nhà nước, Bộ Y tế đã vận động các nhà tài trợ trong nước và WHO, Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc (UNICEF) để hỗ trợ gần 30.000 liều vắc-xin 5 trong 1 cho 63 địa phương để thực hiện tiêm chủng. Hiện nay, Bộ Y tế đang tích cực phối hợp với các tổ chức để bổ sung nguồn vắc-xin này…

Với các nội dung khác liên quan đến lĩnh vực đầu tư y tế, quan tâm đến chế độ chính sách cho nhân viên y tế, nguồn lực y tế, Bộ trưởng Đào Hồng Lan xin tiếp thu và sẽ tiếp tục tích cực tham mưu, phối hợp cùng các bộ, ngành tham mưu cho Quốc hội và Chính phủ triển khai thực hiện trong thời gian tới.