Mục đích của Nga khi thử nghiệm đồng rúp kỹ thuật số

Ngân hàng Trung ương Nga (CBR) đã bắt đầu thử nghiệm đồng rúp kỹ thuật số (digital ruble) trong thế giới thực với người tiêu dùng từ ngày 15/8.

Giai đoạn thử nghiệm diễn ra khi giá trị đồng rúp ở mức thấp nhất so với đồng USD kể từ tháng 3/2022 – tức vài tuần sau khi Moscow phát động chiến dịch quân sự ở Ukraine.

Mục tiêu rõ ràng

Mặc dù ý tưởng tạo ra đồng rúp kỹ thuật số đã được nung nấu trong vài năm qua, nhưng quá trình hiện thực hóa ý tưởng chỉ thực sự được thúc đẩy sau khi các lệnh trừng phạt của phương Tây ngăn cản Nga tham gia vào hệ thống ngân hàng toàn cầu.

Mục tiêu của Moscow rất rõ ràng: Làm cho hệ thống tài chính của mình linh hoạt hơn và giảm thiểu tác động của các hạn chế quốc tế.

“Nó sẽ nâng cao khả năng của Nga trong việc né các lệnh trừng phạt của phương Tây”, ông Mikkel Morch, người sáng lập quỹ đầu tư tiền kỹ thuật số ARK36, cho biết.

Theo ông Morch, động thái này sẽ cho phép Nga tránh được các ngân hàng nơi họ phải đối mặt với các hạn chế, và công nghệ blockchain không dễ bị trừng phạt và khó bị tấn công hơn nhiều.

Hầu hết các ngân hàng Nga đã bị cấm tham gia vào hệ thống chính được sử dụng cho các giao dịch quốc tế, buộc Moscow phải tìm những cách khác để “phi đô la hóa”.

Việc tạo ra tiền kỹ thuật số là “một phần của cuộc chiến địa chính trị giữa các quốc gia ủng hộ đồng USD và các quốc gia phản đối đồng USD”, trong đó các quốc gia ở nhóm sau đang cố gắng loại bỏ đồng bạc xanh trong giao dịch, ông Morch cho biết.

Hơn một nửa số Ngân hàng Trung ương trên thế giới đang xem xét hoặc phát triển các loại tiền kỹ thuật số, theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).

Ít nhất 20 quốc gia đang thực hiện các chương trình thí điểm, bao gồm Ấn Độ, Nhật Bản và Trung Quốc, trong đó dự án ở nền kinh tế số 2 thế giới đang được thử nghiệm với 260 triệu người và trong các lĩnh vực bao gồm giao thông công cộng và thương mại điện tử, một nghiên cứu do Atlantic Council (Hội đồng Đại Tây Dương) công bố cho thấy.

Mặc dù các loại tiền điện tử như Bitcoin sử dụng các hệ thống thanh toán phi tập trung không phụ thuộc vào chính phủ, nhưng các loại tiền kỹ thuật số của Ngân hàng Trung ương (CBDC) thì lại khác: Nó được phát hành, kiểm soát và đảm bảo bởi Ngân hàng Trung Ương của một quốc gia hoặc vùng lãnh thổ.

Về mặt lý thuyết, CBDC tạo ra một cơ chế kỹ thuật số mới để giải quyết thời gian chuyển tiền thực giữa 2 bên và giúp giao dịch xuyên biên giới một cách dễ dàng, loại bỏ vai trò trung gian thanh toán của các ngân hàng thương mại như hiện tại, từ đó tăng hiệu quả thanh toán và giảm chi phí giao dịch. Nhưng những người hoài nghi cảnh báo rằng nó gây ra những lo ngại về quyền riêng tư và rủi ro bảo mật từ các cuộc tấn công mạng.

Nỗ lực để “không bị tụt lại phía sau”

Ở Nga, Tổng thống Vladimir Putin đã ký ban hành luật về đồng rúp kỹ thuật số vào tháng 7, và đồng CBDC của Ngân hàng Trung ương Nga (CBR) đã bắt đầu được thử nghiệm với 13 ngân hàng và một nhóm khách hàng hạn chế của các ngân hàng này.

“Những người tham gia thí điểm sẽ có thể thanh toán bằng đồng rúp kỹ thuật số tại 30 cửa hàng bán lẻ ở 11 thành phố của Nga, bao gồm thủ đô Moscow”, thông báo hôm 9/8 của CBR cho biết. 

Các giai đoạn thử nghiệm đầu tiên sẽ tập trung vào ví kỹ thuật số, chuyển tiền giữa các công dân, mua hàng hóa và dịch vụ bằng mã QR và thanh toán tự động đơn giản, theo CBR.

Đến cuối năm nay, danh sách những người tham gia thí điểm sẽ được mở rộng tới cả người dân và doanh nghiệp. Và bắt đầu từ năm 2025, người dân và doanh nghiệp ở Nga có thể sử dụng đồng rúp kỹ thuật số theo nhu cầu.

Tuy nhiên, người dân Nga có vẻ vẫn chưa bị thuyết phục bởi ý tưởng sử dụng đồng rúp kỹ thuật số trong đời sống thường nhật, với nhiều người thận trọng về tính hiệu quả và độ an toàn của nó, hãng tin AFP cho biết.

AFP dẫn kết quả một cuộc khảo sát của Trung tâm Nghiên cứu Dư luận Toàn Nga (VCIOM) cho biết, khoảng 6/10 người Nga có “hiểu biết sơ sài” về các mục tiêu của chính phủ và chưa sẵn sàng sử dụng loại tiền tệ mới này.

Nhà kinh tế học Sofia Donets, trưởng nhóm chuyên gia kinh tế tại công ty Renaissance Capital (trụ sở chính tại Nga), cho biết người dân Nga và các công ty bình thường khó có thể cảm thấy nhiều thay đổi trong cuộc sống và hoạt động kinh doanh hàng ngày của họ trong giai đoạn thử nghiệm.

Nhưng dù thế nào chăng nữa, Moscow vẫn đang cố gắng để “không bị tụt lại phía sau trong bối cảnh tài chính toàn cầu”, bà Donets cho biết.

Để thuyết phục những người thận trọng, các nhà chức trách Nga cam kết rằng việc sử dụng đồng rúp kỹ thuật số là tự nguyện, đồng thời lập luận rằng loại tiền mới sẽ làm cho cuộc sống của người Nga dễ dàng và thuận tiện hơn.

Ông Anatoly Aksakov, một nhà lập pháp cấp cao tại Duma Quốc gia (Hạ viện) Nga, cho biết nó sẽ cho phép cha mẹ kiểm soát tốt hơn cách con cái mình sử dụng tiền tiêu vặt.

“Ví dụ, khi các vị đưa tiền cho con mình và nói rằng số tiền đó chỉ có thể được dùng để mua bữa sáng hoặc sách giáo khoa, thì đứa trẻ sẽ không thể dùng tiền đó để mua thứ gì khác”, ông Aksakov nói với truyền thông nhà nước.

Minh Đức (Theo Digital Journal, CoinDesk, Bloomberg)