Chứng khoán Trung Quốc đối mặt “chiến tranh lạnh”

Sự tham gia của các ngân hàng nước ngoài vào các đợt phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng ở Trung Quốc đại lục đã giảm xuống mức thấp nhất trong hơn một thập kỷ. Dấu hiệu này cho thấy những khó khăn mà họ gặp phải trong việc duy trì chỗ đứng trong hệ thống tài chính khép kín của quốc gia châu Á.

Từ đầu năm đến nay, số lượng ngân hàng nước ngoài tham gia vào các đợt niêm yết mới ở Trung Quốc chỉ chiếm 297 triệu USD, tương đương 1,2% giá trị IPO.

Đây là tỉ lệ thấp nhất kể từ khi nền tảng tài chính Dealogic bắt đầu thu thập dữ liệu vào năm 2009, khi các ngân hàng tham gia chiếm khoảng 50% tổng giá trị IPO. Năm 2022, con số này cũng ở mức 3,1%.

Căng thẳng địa chính trị

Trong số 109 vụ IPO đánh dấu sự mở rộng của thị trường chứng khoán Trung Quốc từ đầu năm đến nay không có ngân hàng nước ngoài nào tham gia, mặc dù những thương vụ này tạo ra khoản tiền khổng lồ 26 tỷ USD.

Đấu trường Trung Quốc hầu như vẫn do các ngân hàng địa phương thống trị, và chỉ có hai ngân hàng nước ngoài là Credit Suisse (Thụy Sĩ) và Deutsche Bank (Đức) đóng vai trò là các ngân hàng bảo lãnh cho các hoạt động này.

“Tôi rất ngạc nhiên khi có hàng tỷ USD giá trị phát hành cho các đợt IPO ở Thượng Hải mỗi tuần, vậy mà các ngân hàng bảo lãnh cho chúng hầu như chỉ có trong nước”, giám đốc điều hành cấp cao của một ngân hàng toàn cầu ở châu Á cho biết.

Mặc dù hoạt động của các ngân hàng nước ngoài bị lấn át bởi các đối thủ đại lục, dữ liệu này cho thấy họ đang nỗ lực để duy trì sự hiện diện trong một thị trường đang phát triển nhanh chóng, được che chở bởi các yêu cầu pháp lý và thẩm định khác nhau.

Thêm vào đó, các hạn chế nghiêm ngặt về Covid-19 trong 3 năm qua đã cản trở việc tiếp cận thị trường Trung Quốc, khoét sâu thêm hố ngăn cách giữa các chi nhánh đại lục và trụ sở toàn cầu của họ.

Tình hình càng trở nên u ám hơn sau những căng thẳng địa chính trị ngày một leo thang giữa Mỹ và Trung Quốc, khiến

Bầu không khí thù địch này phủ bóng lên các doanh nghiệp nước ngoài ở đại lục, thúc đẩy các khiếu nại về các kênh liên lạc bị gián đoạn.

“Không có quy tắc nào cấm các ngân hàng nước ngoài tham gia, hay có rủi ro thực sự nào ở đây. Vấn đề là mọi chuyện sẽ dễ dàng hơn nếu một công ty phát hành cổ phiếu lần đầu không có sự tham gia của ngân hàng nước ngoài mà chỉ giao dịch với các ngân hàng bảo lãnh nội địa”, theo ông Fraser Howie, một nhà phân tích và chuyên gia độc lập về tài chính Trung Quốc.

Rắc rối về thủ tục

Một trong những nguyên nhân khiến các ngân hàng nước ngoài không muốn tham gia vào các hoạt động IPO ở Trung Quốc đó là họ yêu cầu nhiều loại giấy phép để hoạt động trong các lính vực khác nhau ở quốc gia này. Theo một phân tích dữ liệu của Financial Times, nhiều người kinh doanh chứng khoán đã phải vật lộn để kiếm lợi nhuận vào năm ngoái.

Ngoài ra, yêu cầu thẩm định khắt khe của các ngân hàng nước ngoài cũng buộc họ phải thận trọng hơntrong các hoạt động niêm yết ở Trung Quốc. Không giống như các ngân hàng Trung Quốc, các thực thể nước ngoài phải đáp ứng các tiêu chuẩn tỉ mỉ của một đề nghị của Hoa Kỳ, gây ra một trở ngại khác.

Mặt khác, việc niêm yết của Trung Quốc có xu hướng phụ thuộc chủ yếu vào các nhà đầu tư bán lẻ, thay vì các nhà đầu tư tổ chức. Điều này có nghĩa là các mô hình truyền thống của các ngân hàng toàn cầu không hoàn toàn phù hợp với thị trường đại lục.

Năm 2019, các ngân hàng nước ngoài chiếm khoảng 1/5 tổng số tiền huy động được ở Thượng Hải và Thâm Quyến, nơi có 2 sàn giao dịch được xếp vào loại lớn nhất Trung Quốc, nhưng tỉ lệ đó đã giảm xuống hàng năm.

Trong khi các ngân hàng nước ngoài tiếp tục duy trì các dự án mạo hiểm trong nước, thì sự tham gia của họ vào các giao dịch trong nước lại thưa thớt một cách đáng thất vọng. Điều này đã làm dấy lên các cuộc tranh luận về việc có nên tiếp tục tham gia vào các giao dịch niêm yết hạng A ở Trung Quốc đại lục không, hay nên rời khỏi doanh nghiệp và sắp xếp lại các nguồn lực.

Sự hiện diện ngày càng giảm của các ngân hàng nước ngoài trong các đợt IPO của Trung Quốc đánh dấu một sự thay đổi lớn. Đối mặt với một môi trường hoạt động đầy thách thức, các ngân hàng này phải xem xét lại chiến lược của mình để điều hướng và thích nghi với sự phức tạp của thị trường đại lục.

Nguyễn Tuyết (Theo Financial Times, Cryptopolitan)